Minder plantstress door koeler blad en behoud van diffuus groeilicht
Met hun unieke aardbeien drive-in verwierf telerspaar Jan en Birgitte van den Elzen uit Uden landelijke bekendheid en talloze nieuwe klanten. Hun compromisloze inzet op topkwaliteit leidde vorig jaar tot een eerste toepassing van de ReduFuse IR kascoating. “Dat was een eyeopener”, vertelt Jan. “Deze coating weert warmtestraling, maar laat groeilicht door en maakt het diffuus. Hierdoor blijven de planten op zonnige dagen koeler en kunnen ze beter presteren. Ook de medewerkers vinden het prettiger.”
Met 3 hectare kasteelt behoorden Jan en Birgitte van den Elzen ooit tot de grotere aardbeienproducenten van Nederland. De snelle schaalvergroting die zich sindsdien in dit gewas voltrekt, is aan hen niet besteed. In plaats van ‘alsmaar meer, alsmaar groter’ kozen zij voor extra waarde-toevoeging en directe verkoop aan consumenten.
Aardbei Drive-In J&B
In 2018 vestigde het echtpaar de eerste en enige drive-in aardbeienshop van Nederland, aan een rotonde vlakbij hun bedrijf. Aardbei Drive-In J&B werd een doorslaand succes. Er is de Brabantse ondernemers dan ook veel aan gelegen om hun doordragers in de watten te leggen. Bescherming tegen te felle instraling is daar een onderdeel van.
“In onze drive-in verkopen we alleen topkwaliteit”, legt Jan uit. “Daarmee verdienen we het grootste deel van ons inkomen. Als de vruchten rustig aan de plant kunnen rijpen, worden ze groter, zoeter en kleuren ze mooier door. Daarvoor mag de temperatuur niet te hoog oplopen.”
Gewastemperatuur vaak te hoog
Om overmatige instraling te voorkomen en temperatuurpieken af te vlakken vertrouwde Van den Elzen jarenlang op zijn luchtramen, een bevochtigingsinstallatie en zijn scherminstallatie. “Daarmee kon ik de kas redelijk effectief koelen”, zegt hij. “Een teeltadviseur vertelde me echter dat de gewastemperatuur bij hoge instraling toch flink kon oplopen. We zijn uitgebreid gaan meten en hij had gelijk. Direct zonlicht verwarmt de planten meer dan ik op basis van de gemeten kastemperatuur had verwacht. Dat effect is het sterkste bij rechtstreeks invallend zonlicht via geopende luchtramen. Toen pas realiseerde ik me dat onze planten vaak warmtestress ondervonden. Dat kost sowieso kilo’s, mogelijk ook vruchtkwaliteit.”
ReduFuse IR
De teler realiseerde zich dat er coatings op de markt waren die mogelijk een beter alternatief vormden. “Traditioneel krijt of ReduSol neemt teveel licht weg, maar er valt tegenwoordig veel te kiezen”, merkt hij op. “Ik heb een goed gesprek gehad met relatiebeheerder Max Gram van Sproeibedrijf Paul Sosef en technisch specialist Paul van Gils van Lumiforte. We hebben verschillende opties doorgenomen en zij adviseerden om ReduFuse IR toe te passen. Dat is een coating die infraroodstraling weert, maar het groeilicht doorlaat en tegelijkertijd diffuus maakt.”
“Dat heeft meerdere positieve effecten”, vult Van Gils aan. “Infrarode straling veroorzaakt veel opwarming, maar draagt niet bij aan de fotosynthese. Dat deel van het spectrum wordt door ReduFuse IR effectief geweerd. Dat is de eerste winst. De diffuserende werking doet de rest.”
De technisch specialist legt uit dat de coating geen belemmering vormt voor het lichtspectrum dat wél bijdraagt aan de fotosynthese. “Dat wordt vrijwel volledig doorgelaten en in hoge mate verstrooid”, vervolgt hij. “Diffuus licht dringt van alle kanten door in het gewas, waardoor er veel minder schaduwwerking is. Bij direct opvallend licht kunnen alleen de bladeren die vol in het licht staan hun potentieel volledig benutten – tenzij ze te warm worden – en doen bladeren in de schaduw maar voor een deel mee. Als het licht voldoende wordt verstrooid, ontvangen zij meer licht en komt het totale fotosyntheseniveau van de plant een stuk hoger uit. Dat vertaalt zich rechtstreeks in meer assimilaten en een hogere productie.”
Bijkomend voordeel van een iets koelere plant is dat hij minder water hoeft te verdampen om zich te koelen. Ook daardoor kan hij meer energie benutten voor groei. Bovendien verlaagt dat het waterverbruik en hoeft er minder vocht te worden afgevoerd uit de kas.
*Foto gemaakt door loonwerkbedrijf Paul Sosef
Goede ervaringen
“Het is een uitstekende coating voor lichtminnende gewassen die een gematigde temperatuur verlangen”, bevestigt Gram. “Aardbei is daar een perfect voorbeeld van.” De meewerkend relatiebeheerder bracht de coating in het voorjaar van 2024 zelf aan op de twee kassen van het bedrijf in Uden. “Wij gebruiken 20 emmers per hectare. Sommige loonwerkers brengen het dunner op, maar bij deze concentratie weten we dat de coating een heel seizoen lang effectief blijft. Wij hebben er meerdere jaren ervaring mee en de meeste klanten zijn er ontzettend blij mee. In de loop van september komen we terug voor een behandeling met ReduClean om de coating te onthechten. Daarna spoelt de regen het dek op natuurlijke wijze schoon.”
Van den Elzen is één van die blije klanten. “Ja, voor aardbeien is dit echt een heel fijne coating”, stelt hij vast. “De medewerkers vinden het ook prettiger in de kas de mildere temperatuur en het minder felle, diffuse licht op zonnige dagen. Door die meetsessie van het jaar daarvoor heb ik wel geleerd om niet alleen af te gaan op mijn eigen gevoel. We zijn blijven meten en ik zie duidelijk dat de planten onder een gecoat dek koeler blijven.”
Direct profijt
Op de vraag of dat een positief effect op de productie, antwoordt de Brabander: “Ongetwijfeld, maar ik kan er geen cijfers aan hangen. Ieder jaar is anders en dat maakt vergelijken erg lastig. Vorig jaar moesten we lang wachten op een zonrijke periode, maar toen die eenmaal was aangebroken was ik extra blij met de coating. Dit jaar barstte het voorjaar al vroeg los. Sinds begin april, toen de productie net goed op gang was gekomen, ligt er weer ReduFuse IR op het dek en hadden we er direct profijt van. Mooi weer is altijd goed, want dan krijgt de consument nog meer zin in verse aardbeien en een bezoekje aan de drive-in. Wat dat betreft is seizoen 2025 geweldig begonnen.”